Steam of Life (Finland, 2010)

a.k.a. Miesten vuoro

ฉันจำได้ว่า…สมัยตอนยังเด็ก ในวันที่ปู่ทะเลาะกับย่า ก่อนเข้าบ้านปู่จะถามฉันว่าย่าหายโกรธยัง และอีกหลายปีต่อมา ย่าเสียไปแล้ว ปู่เป็นโรคความจำเสื่อมจนต้องไปพักอยู่ในบ้านคนชรา เวลาฉันไปเยี่ยมปู่จะถามซ้ำๆ ว่า ต้นไม้ในป่าหลังบ้านขยายไปถึงริมน้ำหรือยัง กองไม้ที่ตัดไว้ข้างบ้านลดลงไปมากไหม

แล้วฉันก็คิดขึ้นได้ว่า คนหนึ่งเขาอาจะลืมทุกสิ่ง แต่เขาจะไม่มีวันลืมคนรักของเขาเลย ตอนที่ปู่ถามเรื่องกองไม้ ปู่กำลังเป็นห่วงว่า ย่าจะมีฟืนไม่พอในฤดูหนาวปีนี้

หูย หนังสารคดีฟินแลนด์เรื่องนี้ มีพลังกระทบหัวใจรุนแรงมาก คนทำหนังสะสมฟุตเตจที่ไปตระเวนถ่ายผู้ชายในห้องซาวน่าทั่วประเทศ ตั้งแต่ซาวน่าในบ้าน ซาวน่าในที่สาธารณะ รวมถึงซาวน่าในที่แปลกๆ เช่นในรถบ้าน ซากรถที่จอดตากแดดทิ้งในทุ่งนา หรือตู้โทรศัพท์สาธารณะเก่า

เราจะได้ดูชายแทร่ฟินแลนด์จำนวนสามสิบสี่สิบคน เปลือยกายคุยกัน เปลือยไปถึงจิตวิญญาณ ชาวฟินแลนด์เชื่อว่าในห้องซาวน่าที่ทุกคนแก้ผ้าออกหมด มันจะปลดเปลื้องเปลือกปลอมและหน้ากากที่มนุษย์ใส่ไว้เข้าหากัน ทุกคนเท่าเทียมเมื่อไร้เสื้อผ้า เหลือเพียงมนุษย์ที่กำลังนั่งคุยกับมนุษย์ และเมื่อนั้นระหวังหัวใจกับหัวใจ มันจะไม่มีกำแพงใดมากั้นอีก

ไม่บ่อยที่เราจะได้เห็นชายแทร่เปิดใจ โดยเฉพาะด้านที่อ่อนแอที่สุดให้เราสะเทือนใจตาม ไม่ว่าจะเรื่องความรัก ทรอม่าวัยเด็ก โมเมนต์กลับใจเพราะได้อุ้มลูกสาวในวันแรก การสูญเสียคนที่รักทั้งพ่อแม่ ภรรยา และลูก ไม่บ่อยนักหรอกที่เราจะได้เห็นผู้ชายซึ่งถูกเลเบลว่าต้องเข้มแข็งสิ กล้าที่จะซื่อสัตย์กับความรู้สึกอ่อนแอของตัวเอง และมันเทร่มากเลย ขอบอก

เป็นหนังที่ดูแล้วนึกถึงในคลาสเขียน Freewriting ของเรา มันเปิดเปลื้องเปลือยได้แบบนั้น ชายแทร่หลายคนเข้าใจผิดไปมากว่า การร้องไห้ต่อหน้าคนอื่นเป็นการเปิดเผยความอ่อนแอ ผิด ผิด ผิดแล้ว น้ำตานั่นมันคือความกล้าหาญต่างหาก แล้วการได้ร้องไห้กับผู้ชายด้วยกัน มันไม่มีอะไรตุ๊ดอย่างที่มีอคติเลยสักนิด

ชอบหลายๆ ฉาก เช่น ฉากที่กลุ่มคนทำงานแต่งตัวเป็นซานตาคลอส แวะเข้ามาเม้ามอยหลังเลิกงาน ฉากที่คุณปู่วัย 89 น้ำตาแตกพูดถึงตอนถูกลวนลามทางเพศตอนเด็ก ฉากที่เจ้าหน้าที่สวนสัตว์พบกับหมีในห้องซาวน่าจนกลายเป็นเพื่อนแท้ หรือฉากที่สามีพูดถึงหลังขอภรรยาที่เขาได้รับเกียรติเป็นคนถูหลังให้มา 50 ปีแล้ว

และแน่นอนฉากจบสุดสะเทือนใจ มันทั้งเจ็บปวด อบอุ่นใจ น้ำตาไหลและเผลอยิ้มได้ในเวลาเดียวกัน Steam of Life มันคือหนังที่ชวนเรามองชีวิตไม่ต่างจากไอน้ำตอนราดลงหินในห้องซาวน่า มันร้อนขึ้นวูบนึง แล้วก็ระเหยเป็นไอ

ซึ่งก็ไม่ต่างจากชีวิตของพวกเราทุกคนไม่ใช่หรือ เวลาบนโลกมันจำกัดนัก เกิดขึ้นและดับลง เพียงแค่ชั่วเวลาวูบเดียว

กระรอกน้อย เอย เจ้ากระรอกน้อย

พักผ่อนนอนอุ่นในรังใหม่

โอบกอดผ่อนคลายระวังภัย

มีป่าใหญ่ทั้งป่าคอยคุ้มครอง

กระรอกน้อย เอย กระรอกน้อย

หลับฝันปล่อยใจให้โบยบิน

ท่องโลกผจญภัยในแดนดิน

อาศัยถิ่นยอดไพรเป็นรังนอน

กระรอกน้อย เอย เจ้ากระรอกน้อย

เติบใหญ่เจ้าจักเคยเหนื่อยล้า

อันตรายมากมายเต็มอัตรา

กาลเวลาจะนำพาเจ้าเติบโต